Talking Heads’ concertfilm ‘Stop Making Sense’ blaast de kijker na 40 jaar nog steeds omver

‘Stop Making Sense’, door sommigen ook wel genoemd als beste concertfilm ooit, is na 40 jaar weer terug in de bioscoop. In 1984 nam de populaire new wave-band Talking Heads samen met filmmaker Jonathan Demme drie liveconcerten op en creëerde daarmee een artistieke traktatie voor zowel het oog als het oor. Sinds deze winter draait de film weer in verschillende landen, en de hoge bezoekersaantallen laten zien dat we nog lang niet zijn uitgekeken op dit muzikale spektakel. Afgelopen week bezochten we de film om te zien hoe een film met 100% score op Rotten Tomatoes er dan wel niet uitziet.

Foto: Jordan Cronenweth / A24

Meeslepende opbouw

In het openingsscene van de film is een leeg podium te zien, met daarop leadzanger David Byrne, een boombox en een aantal bouwsteigers. Het concert opent met een gedurfde zet: David zingt - op zijn eigen gekke, hypnotiserende manier - een akoestische versie van Talking Heads’ grootste hit ‘Psycho Killer’. Zo’n unieke binnenkomer laat de kijker in spanning over wat er tijdens de rest van het concert zal plaatsvinden, en deze vraag blijft tijdens de volgende scenes nog in de lucht hangen. Na het eerste nummer voegt bassiste Tina Weymouth zich bij David op het podium voor ‘Heaven’, en langzaam komen de andere bandleden ook het podium op. Tegen de tijd dat ze bij de hit ‘Burning Down The House’ zijn aangekomen, speelt de volledige liveband met hart en ziel mee. Onder andere Talking Heads’ drummer Chris Frantz en gitarist Jerry Harrison doen mee aan het optreden, met ondersteuning van achtergrondzangeressen Lynn Maybre en Edna Holt, percussionist Steve Scales, gitarist Alex Weir en toetsenist Bernie Worrell.

Foto: Sire Records / Michael Ochs Archives / Getty Images. Promofoto's van de volledige liveband.

Zowel optreden als theatervoorstelling

Tijdens de rest van het concert komen nummers als ‘This Must Be The Place’, ‘Once In A Lifetime’ en ‘Take Me To The River’ voorbij. Stuk voor stuk hebben ze een gebalanseerde instrumentatie waarbij de verschillende muzikale elementen elkaar goed aanvullen, zonder druk of chaotisch te klinken. Het druppelende zweet op de voorhoofden van de artiesten is niet alleen een indicatie dat de stagelichten vast best warm waren, maar ook laat het hun toewijding en passie zien voor deze concerten. Hoogtepunten zijn onder andere de excentrieke danspassen van David Byrne, de gezellige interacties tussen de bandleden, en de goed uitgedachte opstelling van het podium die constant interessante visuele beelden verschaft. Evenveel muzikaal optreden als theatervoorstelling, is er geen enkel moment tijdens de film dat je je niet vermaakt. 

Organisch gevoel

Het is duidelijk dat het optreden een uitgekiende choreografie heeft, maar toch komt het een stuk organischer over dan de ultra-perfecte optredens die we nu vaak zien van grote artiesten. Ja, de show is van begin tot eind uitgedacht, maar er is veel meer ruimte voor geïmproviseerde momenten, interactie met het publiek, en imperfectie. Een deel hiervan is wellicht toe te wijden aan het feit dat de muzikanten van toen meer geoefend waren in ‘organische’ livemuziek dan artiesten van nu, die veelal volledig elektronisch geproduceerde nummers hebben. Niet dat Beyoncé’s of Taylor Swift’s mega-producties oninteressant zijn om naar te kijken, maar wel is het optreden van Talking Heads een welkome afwisseling van deze stijl.

Waardering van de nieuwe generatie

Het idee voor de concertfilm ontstond in 1983, toen Amerikaanse filmmaker Jonathan Demme de Speaking In Tongues-tour van de band bezocht. In december datzelfde jaar werden de beelden opgenomen tijdens drie concerten in het Pantages Theatre in Los Angeles. De beste vocale en visuele momenten werden gecombineerd en uiteindelijk uitgebracht in 1984 onder de naam ‘Stop Making Sense’. De film was een daverend succes, zowel qua kritische ontvangst als commerciële prestaties, en werd door meerdere critici bekroond met de titel ‘beste concertfilm ooit’. Vorig jaar verwierf het onafhankelijke filmproductiebedrijf A24 de rechten van de film en debuteerde een geremasterde versie in september tijdens het Toronto International Film Festival. Sinds oktober is de film wereldwijd te zien, en wederom is het een commercieel succes. Volgens A24 zijn het niet alleen oude fans van Talking Heads die terugkeren naar de bioscoop; het overgrote gedeelte van de huidige bezoekers leefde nog niet toen de film voor het eerst werd uitgebracht. 

Je hoeft geen Talking Heads-fan te zijn om te genieten van dit muzikale spektakel: een voorliefde voor liveoptredens of goede filmbeelden is voldoende. ‘Stop Making Sense’ is komende weken nog in verschillende bioscopen in Nederland te zien, dus grijp deze kans voor een vermakelijk cultureel uitje.

Foto's: A24. Beelden uit 'Stop Making Sense'.

Luister hieronder naar de livealbum van de film: