STRAAT Museum schijnt licht op oude graffitigeschiedenis met Moniker-expositie

06 Feb, 2024

2 minuten lezen

06 Feb

Veel mensen kennen New York of Philadelphia als de geboorteplaats van moderne graffiti, maar eigenlijk gaat deze geschiedenis nog een aantal decennia terug. Monikers, oftewel de tags en tekeningen van Amerikaanse arbeidsmigranten op treinen, zijn de echte voorlopers van hedendaagse graffiti-tags. Van 10 maart t/m 28 april brengt het STRAAT Museum in Amsterdam een ode aan dit relatief onbekende stukje kunstgeschiedenis met de expositie ‘MONIKER: An Origin Story’. Kunstenaars buZ Blurr en Bill Daniel zijn te zien met eigen werk en iconische foto’s, naast de 37 treinpanelen uit de collectie van het Massillon Museum met originele moniker-kunstwerken.

Kunst van arbeiders

Een moniker - ook wel bekend als een tag, streak of hobokunst - is een stukje graffiti op de zijpanelen van een trein. De traditie werd aan het einde van de 19e eeuw gestart door reizende arbeiders - veelal mannen - die gebruik maakten van goederenwagons om van plek naar plek te komen. De nomadische levensstijl van deze groep leidde tot een eigen cultuur met systeem van symbolen en ‘zwerverscodes’ die diende als communicatiemiddel tussen de arbeiders. Met dikke krijtsticks tekenden de reizigers woorden of afbeeldingen op de zijkant van de treinwagons om ze een moment vast te leggen of een kort verhaal door te geven aan de mensen die later met de wagon zouden reizen.

Naarmate de code zich ontwikkelde begonnen de arbeiders hun persoonlijke tekens, oftewel monikers, achter te laten - vergelijkbaar met de tags van moderne graffitikunstenaars. Onderhand worden de monikers gezien als folklore kunst en diende het als inspiratiebron voor het ontstaan van stedelijke graffiti in de jaren ‘70 van de vorige eeuw.

Brug tussen landelijk en stedelijk

Een bekende moniker is ‘Bozo Texino’ die bestaat uit een simpele cowboy-tekening en al bijna een eeuw op treinwagons verschijnt. Bill Daniel, die onderdeel uitmaakt van de STRAAT-expositie, besteedde veertien jaar aan het filmen van deze unieke subcultuur en produceerde uiteindelijk de documentaire ‘Who Is Bozo Texino?’. Foto’s van de reis, samen met ander bijzonder beeldmateriaal, zullen te zien zijn in het museum. Ook zal er werk vertoond worden van Bill’s levenslange vriend en moniker-kunstenaar Russell Butler (buZ Blurr), die zelf vele monikers heeft getekend op Amerikaanse treinen.

Volgens STRAAT laat deze expositie een belangrijke connectie zien tussen twee verschillende kunstlandschappen: “De Moniker belichaamt een unieke kruising van het landelijke en het stedelijke. … Het belang ligt in de rol van de Moniker als symbool van individualiteit en verzet tegen maatschappelijke normen.” Hoewel veel mensen het idee hebben dat de landelijke en stedelijke cultuur ver uit elkaar ligt, laat het STRAAT Museum zien dat die afstand kleiner is dan aanvankelijk gedacht.

Kaartjes voor ‘MONIKER: An Origin Story’ zijn te verkrijgen op de website van het STRAAT Museum. Van 10 maart t/m 28 april zal de expositie naast de vaste collectie te zien zijn in de NDSM-werf van het museum.