Waarom Afrika bijna altijd wordt overgeslagen tijdens wereldtournees van Afro-Amerikaanse artiesten

Afgelopen maand maakte Kendrick Lamar een belangrijke stap: hij trad op in Kigali, de hoofdstad van Rwanda, als kick-off van zijn geplande Afrika-tour. Voor lange tijd werd het continent keer op keer overgeslagen tijdens wereldtournees van Westerse artiesten - zelfs door degenen die zichzelf als afrocentrisch zien en Afrika als bron van inspiratie gebruiken. De Amerikaanse rapper wil hier eindelijk verandering in brengen, maar waarom wordt Afrika eigenlijk zo vaak overgeslagen? En is dit hypocriet?

Foto: BK Arena. Kendrick Lamar tijdens zijn optreden in Kigali.

Cultural appropration

Meerdere artiesten hebben in het verleden kritiek gekregen op het overslaan van Afrika in hun wereldtournees. Vooral degenen die zich in hun stijl en identiteit laten inspireren door een specifieke Afrikaanse cultuur - of het continent in het algemeen - zijn er vaker op gewezen dat de afwezigheid van tourdata in Afrika geen recht doet aan de belangrijke rol die het continent speelt in de huidige muziekindustrie. Zoals Tsogo Kupa het beschrijft in Affinity Magazine: “Om inspiratie uit de Afrikaanse cultuur te halen en de vruchten hiervan vervolgens niet actief met de plaats van herkomst te delen, zit aan de rand van ‘cultural appropriation’.”

Teleurgestelde Beyoncé-fans

Beyoncé is een van de artiesten die het kwalijk wordt genomen dat ze Afrika keer op keer overslaat tijdens haar tournees. Met name in haar album ‘Lemonade’ zijn er in de muziek, video's en film talloze referenties naar Afrikaanse culturele gebruiken en religie, naast de kunstenaars en designers van het continent die hebben bijgedragen aan het project. Ook in ‘The Lion King: The Gift’ en ‘Black Is King’ speelt Afrika een belangrijke rol. Toch heeft ze er in haar hele carrière maar een handvol optredens gedaan, en ook tijdens de afgelopen Renaissance World Tour sloeg ze het continent wederom over. “Het gaf me het gevoel dat Afrikanen goed genoeg zijn als ‘prop’ voor haar kunst, maar niet goed genoeg om deel uit te maken van haar consumenten en fanbase”, vertelde een teleurgestelde fan aan TRT Afrika afgelopen juni.

To Pimp A Butterfly

Ook Kendrick Lamar heeft zich schuldig gemaakt aan dezelfde praktijken als Beyoncé. Een groot gedeelte van zijn Grammy-winnende album ‘To Pimp A Butterfly’ is gebaseerd op zijn bezoek aan Zuid-Afrika in 2014, zoals hij zelf vertelde aan de Grammy’s. “Die trip heeft me echt geïnspireerd”, vertelt de rapper tijdens het interview. “Ik heb daar veel platen geschreven. … Het was een keerpunt.” Natuurlijk prachtig dat een land je op zo’n manier kan inspireren, maar wel zonde dat de artiest pas afgelopen december - bijna tien jaar later na zijn trip - één optreden gaf in het land.

Het nummer ‘How Much A Dollar Cost’ gaat over een ervaring die Kendrick had met een bedelaar in Zuid-Afrika.

Kapitalistische popmuziek

Zoals James Chikomborero Paradza beargumenteert op nieuwswebsite The Conversation, ligt de reden dat Afrika wordt overgeslagen in het kapitalistische karakter van Westerse popmuziek. Dit betekent dat voor veel grote platenlabels winst te maken het belangrijkste doel is, en aangezien Afrika vaak in de media wordt afgeschilderd als een ‘arm’ en ‘gevaarlijk’ continent, zien de platenlabels het als een ‘high risk low reward’ tourbestemming. Of ze daadwerkelijk berekeningen hebben gemaakt die dit bewijzen is niet bekend, maar de realiteit laat iets anders zien. Ed Sheeran verkocht bijvoorbeeld 230 000 tickets voor zijn concerten in Johannesburg en Kaapstad, en ook artiesten als Lady Gaga en Drake hebben uitverkochte optredens gedaan in Zuid-Afrika, Ghana en Nigeria.

Move Afrika

Gelukkig is Kendrick Lamar van plan hier verandering in te brengen. Samen met zijn bedrijf pgLang en de filantropische organisatie Global Citizen zijn ze bezig een tourcircuit te ontwikkelen in Afrika, genaamd ‘Move Afrika’. “Er is geen volledig tourcircuit over het hele continent dat Noord-, Zuid-, Oost- en West-Afrika met elkaar verbindt”, vertelt Global Citizen CEO Hugh Evans aan Variety. “Daarom hebben we Move Afrika opgezet, om dat doel de komende vijf jaar te bereiken.” Op de lange termijn willen ze een duurzame, op opzichzelfstaande concertbusiness opzetten zodat meer grote artiesten - zoals Beyoncé - het continent kunnen bezoeken.

Foto's: Greg Noire / GBC Ghana Online. Kendrick tijdens het optreden in Kigali.

De kick-off van het project vond plaats in Kigali, waar Kendrick Lamar op 6 december een optreden gaf voor 8000 man. Zelfs de Rwandese president Paul Kagame bracht een bezoek aan de BK Arena, die in een korte speech aangaf dat ze Global Citizen graag jaarlijks verwelkomen. Volgens het concertverslag van Okay Africa was het een daverend succes, en daarmee ook het bewijs hoe welkom Westerse artiesten zijn op het continent.

Foto: BK Arena. Publiek in Kigali tijdens Kendrick's concert en president Kagame op het podium.